14
جولای

مقایسه انواع دستکش های یکبار مصرف

مقایسه انواع دستکش های یکبار مصرف

دستان خود را با چه می پوشانید؟

به هنگام آشپزی، آرایشگری و رنگ کردن مو، کار در آزمایشگاه ها و مواد شیمیایی، در بیمارستان برای جراحی یا دنداپزشکی و… چه دستکشی را برای مصارف خود، استفاده می کنید؟ چه تفاوتی میان انتخاب دستکش های یکبار مصرف است؟ انواع دستکش ها چیست؟ چه نوعی را برای چه مصارفی باید استفاده کنید؟ کدام نوع بهتر است؟

در این مقاله به بررسی این قبیل سوال ها پرداخته تا بدین ترتیب شما را در امر انتخاب دستکش یاری کند. با مقایسه دستکش های نیتریل و وینیل و لاتکس و کاربری هر کدام، سعی در بهبود انتخاب شما داشته است.

دستکش های لاتکس چه دستکش هایی هستند؟

اولین استفاده از دستکش لاتکس به چه سالی برمی گردد؟ چه کسی اولین استفاده را از دستکش لاتکس کرده است؟ لاتکس از مایع شیری رنگی که از درختی به نام Hevea Brasiliensis گرفته می شود، ساخته می شود.  این دستکش ها در ابتدا در سال ۱۸۸۹ میلادی مورد استفاده قرار گرفتند. در طول این مدت صنعت بهداشت و درمان شروع به استفاده از دستکش جراحی نمود. به منظور راحت دست کردن این دستکش ها  روش های متفاوتی مانند خیس کردن و یا استفاده از پودرهای گرد مختلف بکار گرفته شد. این پودرها شامل کربنات کلسیم، پودر تالک، تنوعی از محصولات نشاسته، و ترکیبی از تالک ، هاگ و پودر لیکا پدیم (Lycopodium)است. لیکاپدیم ماده ای بود که به عنوان اولین روان کننده برای دستکش های لاتکس پزشکی استفاده شد. این ماده تقریباً به مدت چهار دهه مورد استفاده قرار گرفت، قبل از آن مشخص شده بود که این ماده اثرات مضری برای کاربر دارد؛ لذا استفاده از این ماده کاهش و سپس متوقف شد. در عوض، تولیدکنندگان دستکش از پودر تالک، که یک روان کننده غیرقابل جاذب بود، استفاده نمودند. در دهه ی ۴۰ میلادی دریافتند که این پودر دارای عوارضی هم نیز است. عوارض آن شامل چسبندگی و گرانولوما بودند. گرانولوما نوعی التهاب است که در بسیاری از بیماری ها به دنبال تحریک مزمن سیستم ایمنی یافت می شود.

در سال ۱۹۷۴ میلادی نوعی پودر مبتنی بر آرد ذرت در صنعت بهداشت برای استفاده در این نوع دستکش ها بکار گرفته شد. این پودر غیرقابل تحریک و غیرقابل جذب بود. در اوایل دهه ی ۷۰ میلادی، استفاده از این پودر در دستکش های لاتکس پزشکی آغاز شد. انواع دستکش لاتکس در دو نوع پودری و غیرپودری دسته بندی شدند.

  • موارد استفاده از دستکش های لاتکس

معمولاً این دستکش ها برای محیط های آشپزی، آزمایشگاهی و معایناتی که نیاز به انجام کار دقیق با دست است، مناسب می‌باشد. دستکش‌های لاتکس می توانند منجر به واکنش های آلرژیک برای برخی از کاربران شود، امّا با این وجود بسیار پُرمصرف می‌باشند چرا که به دلیل انعطاف‌پذیری و استحکام این دستکش ها، دست کاربر به راحتی داخل دستکش می‌شود و به وی اجازه می‌دهد همه چیز را به راحتی لمس نماید که باعث بهبود عملکرد متخصصان و جراحان پزشکی می‌شود. دستکش‌های مورد استفاده در جراحی اساساً از لاتکس طبیعی یا مصنوعی ساخته می شوند. استفاده از دستکش لاتکس پزشکی قدمتی صد ساله دارد. دلایل بسیاری برای استفاده از این دستکش‌ها در معاینات و جراحی‌ها وجود دارد.

  • دستكش‌هاي معاينه و جراحي:

دستكش­هاي معاينه و جراحي به دلايل بهداشتي يک‌بار مصرف هستند. نحوه‌ي فرايند و ماده‌ي اوليه‌ي يه کار رفته در توليد آن‌ها يکسان است. لذا مي‌توان آن­ها را در يک کارخانه توليد کرد. با اين تفاوت كه دستكش معاينه استريل نمي‌شود، اما دستكش جراحي بايد استريل شده باشد.

 

 

مشخصات فني و تكنولوژي:

مواد اوليه: لاتکس استايرن بوتادين (SBR) (در داخل توليد مي­شود)يا لاستيك طبيعي (NR) (وارداتي است)

فرآيند توليد اين محصول از راه غوطه­ورسازي قالب در حمام لاتکس (dipping) و با استفاده از لاتكس استايرن بوتادين (SBR) و يا لاستيك طبيعي مي­باشد. پس از خشک شدن نيز براي استريل كردن از اشعه‌ي گاما استفاده مي‌شود.

انواع لاتکس (Latex)

1- لاتکس طبیعی ( Natural Latex)

واژه لاتکس به معنای ” شیرابه ” بوده و به شیره درخت کائوچو اطلاق می گردد که در نواحی استوایی و کشورهایی نظیر مالزی، اندونزی ، تایلند، ویتنام و … رشد و نمو می نماید.
شیره درخت کائوچو با تیغ زدن تنه درختان استخراج و در مخازنی جمع آوری شده و سپس جهت عمل آوری به کارخانه انتقال می یابد و پس از آبگیری و تغلیظ و خشک شدن به صورت کائوچوی جامد در می آید. لاتکس همان شیره درختان قبل از خشک شدن می باشد که با افزودن برخی مواد شیمیایی با نسبت 60% لاتکس و 40% آب و آمونیاک و … جهت     پاره ای مصارف همچون تولید دستکش فرآوری می گردد. لاتکس در صنعت تولید دستکش ، جهت تسریع عمل پخت و سهولت در قالب گیری ، با برخی مواد شیمیایی دیگر عمل آوری می گردد که به این فرآیند در اصطلاح کامپاند نمودن (compounding) گفته می شود. کامپاند در فرمول ها و رنگ های متنوع جهت مقاصد گوناگون همچون تولید دستکش های خانگی و صنعتی و طبی ، کاندوم بادکنک و سایر لوازم تهیه و مصرف می گردد. کارخانجات کوچک فاقد دانش کامپاندسازی، که دانش و تجربه ویژه ای را نیز طلب می نماید، کامپاند آماده را از کشورهایی مانند مالزی وارد نموده و عیناً مصرف می نمایند.

2- لاتکس مصنوعی (Synthetic)

با پیشرفت صنایع پتروشیمی، موادی مشابه لاتکس طبیعی تولید شده اند که طیف گسترده ای از این مواد تولید می شوند . یکی از انواع این مواد Nitrile Butadiene Rubber :  NBR یا همان نیتریل
می باشد.

با وجود ویژگی های مشابه بسیار ، نقاط قوت این ماده نسبت به لاتکس طبیعی عبارتند از فقدان بو و عوامل حساسیت زا ، مقاومت زیاد در برابر مواد روغنی ، نفتی و حلال ها و نیز سهولت دسترسی. در مقابل حالت ارتجاعی کمتر نسبت به لاتکس طبیعی ، از محدودیت های این ماده در تولید دستکش می باشد. با توجه به مزایای مذکور ، امروزه تولید دستکش های نیتریل نسبت به تولیدات لاتکس ارجحیت یافته و مصرف آن را در بسیاری از صنایع همچون نفت ، پتروشیمی ، چاپ و … توجیه پذیر می نماید.

دستکش نیتریل

دلایل بسیاری وجود دارد که چرا دستکشهای نیتریل بهترین انتخاب برای کارشناسان سلامت می باشد:
•  تمام دستکش های نیتریل درجه پزشکی دارند و بدون لاتکس هستند.
•  آنها مقاوم هستند و بنابراین به آسانی سوراخ  یا پاره نمی شود.
•  همچنین سد محافظتی بسیار مقاومی می باشند و در مواد شیمیایی مانند حلال های چربی و  روغن ها مقاومت می کنند.
•  احتمال واکنشهای حساسیتی و ناراحتی های پوستی را کاهش می دهند.
•  طراحی نرم و قابل انعطاف آنها، پوشش مناسبی را فراهم کرده است؛ همچنین الگوی چسبناک آنها به مهارت و چابکی دست کمک می کند.
•  دستکش های نیتریل در سایزهای متفاوت در دسترس می باشند، کوچک ،بزرگ

امروزه اکثر آزمایشگاه ها به منظور کاهش وقوع حساسیت به لاتکس در کارگران، دستکش نیتریل را جایگزین دستکش لاتکس می کنند. دستکش های نیتریل آزمایشگاهی با درجه بالای مهارت و چابکی، به منظور کاهش دادن ریسک حوادث و جراحات، از احتیاجات ضروری در HPA  و CEPR میباشد.

دستکش های نیتریل در مقایسه با لاتکس 8.6 کمتر به دست چابکی میدهد گرچه هیچ اختلافی در مهارت کلی وجود ندارد. بنابراین دستکشهای نیتریل فقط حرکات ظریف انگشتان را تحت تاثیر قرار می دهند نه حرکات بزرگ وکلی دست را.

تفاوت دستکش لاتکس و نیتریل

واکنش‌های حساسیت‌زای دستکش لاتکس چیست؟

خفیف‌ترین حساسیتی که ممکن است دستکش‌های لاتکس برای دستان شما ایجاد کند، به صورت خشکی، خارش، سوزش، پوسته ریزی و قرمزی پوست است که در اثر استفاده‌ی مداوم از لاتکس دیده می‌شود. ممکن است پس از چند هفته استفاده، این حساسیت‌ها به صورت شدیدتری بروز پیدا کنند.  نادرترین و شدیدترین نوع حساسیت، حساسیت تماسی فوری است که بعد از تماس علائم حساسیت به صورت آبریزش بینی، قرمزی چشم، گرفتگی عضلانی، کهیر و خارش شدید نمایان می شود.

دستکش‌های وینیل چه دستکش هایی هستند؟

دستکش وینیل Vinyl از جنس پلاستیک می باشد که در برابر اسیدها، قلیاها و الکل ها مقاومت خوبی دارند. دستکش وینیل Vinyl جایگزین خوبی از نظر اقتصادی برای انواع دستکش لاتکس Latex بوده و بهترین ماده برای مقابله با اسید و قلیا می باشد.

وینیل از یک ماده‌ی مصنوعی به نام پلی وینیل کلرات ساخته شده است. که همین ویژگی سبب شده، استفاده از آن نسبت به دستکش‌های حساسیت‌زای لاتکس، مقرون به صرفه باشد. در ترکیبات دستکش‌های وینیل از موادی استفاده شده است(Plasticizers)، که قابلیت کشسانی این دستکش را نسبت به انواع دیگر دستکش‌ها بیشتر کرده است. وینیل، دستکشی چند منظوره برای استفاده‌های عمومی و فعالیت‌هایی  که نیاز به دقت لمسی در کار وجود ندارد، می‌باشد. این دستکش ها مانند دستکش لاتکس نبوده و کاملاً به دست نمی‌چسبند. در واقع دستکش وینیل نوعاً ضخیم تر و گشادتر از دستکش لاتکس می باشد.

کاربرد دستکش‌های وینیل چیست؟این دستکش‌ها معمولاً در تمیز کاری، نقاشی، مونتاژ کاری، محیط‌‌های آزمایشگاهی و آشپزی استفاده می‌شود.

دستکش های نیتریل چه دستکش هایی هستند؟

 در اواسط دهه ۱۹۹۰ اولین نوع دستکش‌هایی عرضه شد که از اکریلو نیتریل و بوتادین مونومر تولید شده است مقاومت شیمیایی بیشتری از دستکش های لاتکس داشت علاوه بر این، این دستکش برای استفاده کسانی که به لاتکس آلرژی داشتند عالی بود. نیتریل نامی ست که به این نوع دستکش داده شده است.  دستکش های نیتریل از یک ترکیب ضدآلرژی ساخته شده است که از لاتکس انعطاف پذیرتر و مقاوم تر است. این دستکش ها عمر مفیدتری نسبت به انواع دستکش ها دارند و راحتی و نرم بودن نیتریل و همچنین الگوی چسبناک آن‌ها نسبت به دستکش های ونیل، به راحتی و چابکی دست کمک بسیار می کند. نیتریل از پلیمر سه گانه مصنوعی است که از طریق لاستیک یکبار ولکانیزه شده (فرآیند پخت لاستیک) بدست می آید. نیتریل بسیار منعطف و مقاوم در برابر پارگی و کار با مواد شیمیایی است.

 

 

چرا دستکش های نیتریل بهترین نوع دستکش محسوب شده است؟

اگر بخواهید یک انتخاب دقیق بین دستکش های نیتریل و وینیل و لاتکس داشته باشید، از بین انواع دستکش ها، دستکش های نیتریل می تواند بهترین گزینه باشد. این دستکش همانند دستکش وینیل جایگزین مناسبی برای افراد دارای حساسیت به دستکش لاتکس است و از لاتکس مقاوم تر و از ونیل راحت تر و نرم تر است. طبق تحقیقات بعمل آمده دلایل بسیاری وجود دارد که نیتریل را بهترین دستکش از نظر درجه ی پزشکی معرفی کرده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تمام دستکش های نیتریل درجه پزشکی دارند و بدون لاتکس هستند و در نتیجه ضد حساسیت بوده و احتمال بروز واکنش های حساسیتی و ناراحتی های پوستی را کاهش می دهند.

  • نسبت به دستکش های ونیل و لاتکس ضخامت بیشتری داشته که سبب شده مقاومت آن ها بیشتر شود و  بنابراین به آسانی سوراخ  یا پاره نشود.
  • همچنین سد محافظتی بسیار مقاومی می باشند و در برابر مواد شیمیایی مانند حلال های چربی و  روغن ها مقاومت می کنند.
  • دستکش های نیتریل نسبت به دو نوع دستکش دیگر قابلیت انعطاف پذیری بیشتری داشته و خاصیت کشسانی بیشتری نیز دارد.
  • طراحی نرم و قابل انعطاف آن ها، پوشش مناسبی را فراهم کرده است؛ همچنین الگوی چسبناک آن ها به مهارت و چابکی دست کمک می کند.

 کاربرد دستکش های نیتریل چیست؟

دستکش نیتریل در محیط های آزمایشگاهی، شیمیایی و یا آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه اکثر آزمایشگاه ها به منظور کاهش وقوع حساسیت به لاتکس در کارگران، دستکش نیتریل را جایگزین دستکش لاتکس می کنند. دستکش هاینیتریل(high nitril) آزمایشگاهی با درجه بالای مهارت و چابکی، به منظور کاهش دادن ریسک حوادث و جراحات، از احتیاجات ضروری در HPA  و CEPR می باشد.

به طور کلی پیشنهاد می شود در صورت کار با مواد شیمیایی و روغنی، از نیتریل استفاده کنید. دستکش های نیتریل نسبت به لاتکس و وینیل، مقاوم تر بوده و استحکام بیشتری نسبت به سوراخ شدن و پارگی دارد. در مقایسه با ونیل، نیتریل ها قابلیت کشسانی بیشتر داشته و ضخیم تر است. با این وجود قدرت الاستیکه لاتکس طبیعی بهتر از هر دو نوع است. از سویی در ساخت دستکش های ونیل و لاتکس، از ترکیبات پروتئینی استفاده شده که این امر در ترکیبات ساخت نیتریل بکار برده نشده است. درنتیجه احتمال واکنش های پوستی به نسبت زیادی کاهش می دهد.

  • نحوه پوشیدن دستکش ها

کنترل کیفیت دستکش ها

استانداردهای ملی ایران مورد استفاده در کنترل کیفیت دستکش ها:

استانداردهای ملی یا بین المللی، روش­های آزمون ویژگی های فنی و مشخصات مواد اولیه مورد نیاز جهت تولید را بیان می کنند و فرآوردهای بهداشتی و طبی نساجی باید مطابق با استانداردهای ملی یا بین المللی باشند. گرچه استاندارد کشورهای مختلف با هم تفاوت دارند، لیکن اکثر آنها بر ویژگی های اساسی کالا تاکید دارند .استانداردهای ملی ایران که تا کنون در زمینه دستکش ها تدوین شده عبارتند از:

1- استاندارد ملی ایران به شماره 9552-1 تجدید نظر اول بهمن 88 با عنوان”دستكش هاي معاينه پزشكي يكبار مصرف – قسمت 1دستكش هاي ساخته شده از لاتكس يا محلول لاستيكي- ويژگي ها و روش آزمون” که این استاندارد شامل دستكش هاي معاينه پزشكي يكبار مصرف ساخته شده از لاتكس يا محلول لاستيكي می باشد.

2- استاندارد ملی ایران به شماره 9552-2 دستکش هاي معاینه پزشکی یکبار مصرف- قسمت 2 : دستکش هاي ساخته شده از پلی (وینیل کلراید)- ویژگی ها و روش هاي آزمون- این استاندارد شامل دستكش هاي معاينه پزشكي يكبار مصرف ساخته شده از دستکش هاي ساخته شده از پلی (وینیل کلراید) می باشد.

3- استاندارد ملی ایران به شماره1644 تجدید نظر دوم: دستکش جراحی لاستیکی سترون یکبار مصرف – ویژگی ها و روش های آزمون که دستکش هاي ساخته شده از لاستیک طبیعی و لاتکس لاستیک نیتریل، لاتکس لاستیک پلی کلروپرن، محلول لاستیک بوتادین استیرن، امولسیون لاستیک بوتادین استیرن یا محلول ترموپلاستیک می باشد.

1 – جنس جنس دستکش می تواند از مواد طبیعی و مصنوعی باشد، تعیین جنس دستکش جزء یکی از موارد مهم در کنترل کیفیت دستکش ها می باشد و از طریق  شیمیایی و همچنین با استفاده از دستگاه اسپکتروسکوپی مادون قرمز IR انجام می گیرد.

هر نوع مواد رنگدانه به كار رفته بايد غيرسمي باشد. مواد مورد استفاده براي عمليات سطحي بايد قابل زدودن باشد و درصورت جذب به بدن از نظر بيولوژيكي نبايد مشكلي ايجاد نمايد.

مواد مورد استفاده در تولید دستكش ها بايد از لحاظ غیر سمی بودن با الزامات بيان شده در استاندارد ملي ايران به شماره 4300 سال 1377 مطابقت داشته باشند.

2- پرداخت

دستكش ها از نظر پرداخت به چهار گروه طبقه بندي ميشوند:

الف- دستكش هايي كه قسمتي يا تمام ناحيه كف دست آن آجدار است.

ب- دستكشهايي كه سطوح آنها صاف است.

پ – دستكشهايي كه سطوح آنها پودري است.

ت- دستكشهايي كه سطوح آنها بدون پودر است.

3-  دستكش ها از نظر نوع پودر به دو دسته تقسیم می شوند:

دستکش های پودری، دستكش هايي هستند كه پودر، به عنوان قسمتي از مراحل توليد روي دستكش ها به كار رفته است كه عموماً به منظور تسهيل در پوشيدن دستكش است.

دستكش هاي بدون پودر، دستكش هايي هستند كه بدون به كارگيري مواد پودري هستند.

4-  ابعاد

طول، عرض و ضخامت دستکش از جمله مواردی است که براساس اظهار سازنده و حدود استاندارد مورد بررسی قرار می گیرد.

 

 

 

5- آب بندي

به هنگام آزمون بر روي دستكش ها طبق استاندارد، اندازه نمونه و تعداد مجاز دستكش هاي داراي نشتي، بايد با سطح بازرسي و سطوح كيفيت قابل قبول در استاندارد مطابقت داشته باشد.

 


6- خواص كششي

خواص كششي یکی از موارد مهم در باره اظهار نظر در مورد کیفیت و نوع مواد بکار رفته در ساخت دستکش می باشد و عدم خلوص مواد و نقص در مراحل تولید می تواند منجر به عدم تامین نیروی کششی بیان شده در استاندارد و نهایتاً کاهش کیفیت دستکش بشود و آزمون بر روی نمونه های دمبلی شکل تهیه شده از نمونه ها  مطابق با استاندارد ملي ايران به شماره 764 : سال 1382، انجام می گیرد و باید مطابق با مقادیر عنوان شده در استاندارد مربوطه برحسب نوع دستکش و همچنین جنس آن باشد چرا که این مورد در دستکش های جراحی با توجه به موارد کاربرد آن کاملاً متفاوت و بیشتر از نوع معاینه آن می باشد.

که در دو مرحله اندازه گیری می شود:

  • نيرو و ازدياد طول در نقطه پارگي قبل از كهنگي
  • نيرو و ازدياد طول در نقطه پارگي بعد از كهنگي (قرار دادن در دمای (2±70) به مدت (2±168) قرار گرفته اند، بريده مي شوند.

 

 

 

  • نکات قابل توجه در هنگام انتخاب دستکش

از موارد قابل قابل توجه در انتخاب دستکش بسته بندی و نشانه گذاری آن  در می باشد که در این مورد نیز با توجه به نوع دستکش و موارد کاربرد آن بسته بندی و نشانه گذاری آن نیز تغییر می کند:

1- بسته بندي

در صورتي كه دستكش ها سترون شده باشند، بايد به طور انفرادي يا هر جفت در يك بسته تكي بسته بندي شوند.

2-  نشانه گذاري

مواردی که در نشانه گذاری دستکش ها باید به آن توجه شود به صورت زیر می باشند:

بر روي پوشش هر بسته تكي دستكش انفرادي يا جفت دستكش، بايد نشانه هاي زير به وضوح درج شود:

1- نام يا علامت تجاري توليد يا عرضه كننده؛

2- ماده مورد استفاده؛

3- عبارات “آجدار” يا “صاف”، “پودر زده” يا “بدون پودر” كه پرداخت دستكش را مشخص كند؛

4- اندازه؛

5- چنانچه سطح دستكشها با هر ماده پودري آغشته شده باشد ذكر هشداري مبني بر اينكه پودر بايد قبل از استفاده در شرايط عاري از ميكروب برداشته شود، لازم است؛

6- شماره مشخصه بهر توليدكننده؛

7- تاريخ توليد و انقضاء به ماه و سال؛

8- عبارت “در صورت بازشدن يا آسيب ديدن بسته بندي، سترون بودن آن از بين ميرود”؛

9- علائم يا عباراتي در خصوص يكبار مصرف بودن محصول؛

10-  عبارت “دستكش معاينه سترون”؛

11- عبارت “محصول ساخته شده از لاتكس طبيعي است كه ممكن است باعث ايجاد حساسيت شود” يا عبارتي كه بيانگر تاثير دستكش هاي نوع 1 باشد.

3-  بسته بندي غيرسترون

بسته بندي بايد نشانه هاي زير را به وضوح داشته باشد:

1- نام يا علامت تجاري توليد يا عرضه كننده؛

2- ماده مورد استفاده؛

3- عبارات “آجدار” يا “صاف”، “پودر زده” يا “بدون پودر” كه پرداخت دستكش را مشخص كند؛

4- اندازه؛

5- شماره مشخصه بهر توليدكننده؛

6- علائم يا عباراتي در خصوص يكبار مصرف بودن محصول.